DIBORTZIOA ETA BANAKETA: EZ DIRA GAUZA BERA

                                                

Hizkuntza ez juridikoari dagokionean askotan sinonimoak bailiran erabiltzen diren arren, Zuzenbidearen ikuspegitik erabat ezberdinak diren bi erakunde juridiko dira. Egia da, lotura estua daukatela elkarren artean, baina batak zein besteak efektu erabat ezberdinak sortzen dituzte. Argitalpen honetan batetik, aurrekari historikoei erreparatuko zaie (nahasmena nondik datorren ulertzeko) eta bestetik, desberdintasun nagusiak zeintzuk diren aipatuko dira.

 

Arauketa eta kontzeptua

BANAKETA Kode Zibileko 81.-84. artikuluen artean arautzen da <<Banatzea>> Titulupean. Laburki esateko, bikote loturaren behin behineko haustura litzateke banaketa, ondorio nagusi gisara ezkontideen arteko elkarbizitza etetea eta etxeko ahala** egikaritzean ezkontide batek bestearen ondasunak lotzeko duen aukera amaitzea dakartzalarik. Horregatik, banaketaren ondorioz bikotea ez da batera biziko, nahiz eta, ez dituen ezkontzari loturik bikoteak dituen betebeharrak iraungiko (fideltasuna gordetzea salbu).

DIBORTZIOA, aldiz, Kode Zibileko 85.-89. artikuluen bitartean jasotzen da <<Ezkontzaren desegitea>> tituluaren baitan. Ezkontzak sortzen dituen efektuak iraungitzea dakar eta beraz, ezkontza lotura behin betiko hausten edo desegiten du. Ezkontza lotura hausteko kasuetako bat da, baina ez bakarra, izan ere, ezkontideetako baten heriotzak edo bietako baten heriotza deklarazioak ere ezkontza lotura desegitea dakarte.

Aurrekari historikoak

2005. urtera arte, hau da, 15/2005 Legeak Borondatezko Jurisdikzioaren ingurukoak aldaketak ekarri zituen arte, Espainian ezin zitekeen edozein kasutan dibortziatu; aitzitik, legeak berak galdatzen zituen kasuetan bakarrik dibortzia zatekeen eta beti ere, aurretiazko banaketa eman bazen, azken honetarako ere kausa zehatz batzuk eman behar zirelarik. Kode zibilaren ikuspegitik (gogora dezagun 1889. urtekoa dela, eguneratzen joan bada ere) familia eta ezkontza zutabe garrantzitsuak dira eta horregatik, ezkontzaren dibortzioa ultima ratio edo azken aukera gisa bakarrik plantea zitekeen.

Dibortziatzeko kausa ziren edozein kasutan, aurretiaz judizialki (urte batez) edo egitatez (2 urtez) banatuta egon ondoren:

a) Epe jakin batez ezkontza elkarbizitza amaitzea.

b) Ezkontidearen edo ondorengo zein aurrekoen bizitzaren aurkako delitu batengatik epai irmo bidez kondenatua izatea. 

Banatzeko kausak berriz ondokoak ziren:

a) Etxea justifikaziorik gabe uztea, fideltasun eza, jokabide iraingarria edukitzea, ezkontzako eginbeharrak larriki edo behin eta berriz urratzea.

b) Eginbeharrak modu larrian edo behin eta berriz urratzea, seme-alaba komunei edo ezkontideetako edozeini dagokienez.

d) Alkoholismoa, toxikomania edo bizikidetzari kalte egiten dioten nahasmendu mentalak izatea. 

Orain urte gutxitatik (2005etik), zorionez, ez da inolako arrazoirik galdatzen dibortziatu edo banatzeko, ezkontzatik gutxienez 3 hilabete pasatu behar izatea kenduta. Beraz, ikus daitekeen moduan 15/2015 Legeak Borondatezko Jurisdikzioaren ingurukoa indarrean sartzetik sortutako aldaketak medio, banaketak pisua galdu du ordenamendu juridikoan, izan ere, kasu gehienetan banaketa dibortziatu ahal izateko aurretiazko baldintza zelako gertatzen zen; behin dibortziatzeko aurretiazko baldintza ezabatuta, bi erakunde juridikoen arteko menpekotasuna ezabatu eta are gehiago ezberdindu dira, banaketak zentzua galduz.

 

Desberdintasunak

Dibortzioa	Banaketa
Ezkontza behin betiko desegiten du eta behin dibortziatuta ezin izango da atzera egin. Horregatik, dibortziatutako pertsonarekin ezkonduta egon ahal izateko ezkontza berri bat ospatu beharko da.	Ezkontza behin behinean desegitea eragiten du eta horregatik, berradiskidetzeko aukera ematen du; banaketa atzera botatzeko, ezkontideen arteko elkarbizitza eta ezkontideen arteko betebeharrak berriro onartzeko nahia beharrezkoak dira.
Egoera zibilaren aldaketa eragiten du, ezkondu izatetik dibortziatu izatera.	Ez du egoera zibilaren aldaketarik eragiten, ezkonduaren estatusa mantentzen delarik.
Ezkontza berri bat ospatzea ahalbidetzen du.	Ezin da ezkontza berririk ospatu.
Aitatasunaren presuntzio azkentzen du, beraz, ezkontzaren baitan jaio den seme-alabaren aitatasuna ez da presumituko.	Ez du aitatasunaren presuntzioa azkentzen, beraz, ezkontzaren baitan jaiotako haurrarekiko aitatasuna errekonozitu eta erregistratuko da.
Dibortzioa beti epai bidez edo eskuduntza duen funtzionarioaren akta bidez ematen da.	Modalitate ezberdinak daude: izatezko banaketa, banaketa judiziala, idazkari judizialak edo notarioak dekretatutako banaketa.

**Etxeko ahala: Familiaren kudeaketak eta egunerokotasuna dakartzan kargei eta zorrei aurre egiteko betebeharra sortzen du. Honen bitartez, ezkontide batek batearen ondasun pribatiboak lotzeko aukera dauka. Dibortzioarekin eta banaketa judizialarekin etxeko ahal desagertu egiten da eta beraz, ezkontide bakoitzaren zorrak pertsonalak izango dira, beste ezkontideak erantzungo ez duelarik bestearen ondasun pribatiboekin.